Lokalizacja: Zakrzówek, Kraków
Rok: 2016
Teren zadania konkursowego o łącznej powierzchni ok. 62 ha, zlokalizowany w bezpośredniej bliskości historycznego centrum Krakowa (1,8 km od Wawelu) w eksponowanym miejscu o panoramicznym zakresie widoków. Usytuowany jest w granicach Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego, a także w miejscu występowania chronionych gatunków roślin i zwierząt.
Częściowo zalesione tereny dawnego kamieniołomu charakteryzują się wysokim współczynnikiem powierzchni biologicznie czynnej i obecnością
wód powierzchniowych w postaci zalanego wyrobiska kamieniołomu oraz mniejszych zbiorników pochodzenia antropogenicznego – całorocznych i czasowo wysychających.
Teren objęty zakresem opracowania cechuje się dużym zróżnicowaniem poziomów. Ponadto rzeźba terenu jest silnie przekształcona w wyniku wielowiekowej działalności kamieniołomu, po której pozostały
charakterystyczne, liczne niecki oraz hałdy. Skaliste ściany niecki zalewu charakteryzują się na znacznej ich długości dużym spadkiem i wysokością (najwyższe fragmenty przekraczają wysokość 30 m ponad lustro wody), skutkiem czego dostęp do wody zbiornika północnego możliwy jest jedynie poprzez zjazd po stronie wschodniej, a do południowego – zejście piesze.
Zakrzówek stanowi jedno z ulubionych miejsc wypoczynkowych krakowian. Mimo iż teren w dużej mierze jest ogrodzony, mieszkańcy przyjeżdżają tu odpocząć i opalać się, grillować, wdzierając się przez płot, by być jak najbliżej zalewu. W ciepłe dni lazur wody przyciąga amatorów kąpieli, co jest wielce niebezpieczne, gdyż brakuje wydzielonego kąpieliska oraz dostęp do wody jest utrudniony ze względu na topografię terenu.
Teren w obrębie zalewu praktycznie w całości ogrodzony służy głównie nurkom, którzy przy jego wschodniej ścianie zlokalizowali Centrum Nurkowe KRAKEN, okresowo wykorzystywane do ćwiczeń strażackich. Ze względu na przejrzystość wody i mnogość atrakcji zatopionych w zbiorniku, zalew Zakrzówek jest jednym z najlepiej ocenianych nurkowisk w Polsce.
Teren w obrębie skałek Twardowskiego jest silnie wykorzystywany przez wspinaczy, często przyjeżdżających z sąsiednich województw. Entuzjaści wspinania się na tym terenie dobrze znają wytyczone trasy ich skalę trudności i sezonowość. Widoczne wydeptane ścieżki, dają obraz
sposobu bezpiecznego poruszania się przy skałach, co jest ważne szczególnie w przypadku wąskiego przejścia w sąsiedztwie skał z trasami zimowymi.
Założenia projektowe:
- Utrzymanie obecnej widoczności panoramy miasta i jego charakterystycznych elementów;
- Wykorzystanie większej części terenu dla celów rekreacyjnych, utrzymując charakter krajobrazu kamieniołomu;
- Udostępnienie zbiornika wodnego dla szerszego grona użytkowników;
- Rezygnacja z rozdrabniania i rozrzucania kubatur w terenie, stworzenie czytelnego układu bryłowego dla całości terenu;
- Udostępnienie i ułatwienie korzystania z terenu jak i rozszerzenie istniejącej oferty;
- Silniejsze wyznaczenie ciągów pieszych w miejscach możliwego zagrożenia- możliwe odsunięcie się od masywu skalnego;
- Wprowadzenie ścieżek mających charakter poznawczy- możliwie najmniej ingerujących w otoczenie oraz wprowadzenie oznakowania graficznego;
- Wprowadzenie stopniowania komunikacji; nadanie statusu głównej ścieżki;
- Umożliwienie dojazdu do terenu zmotoryzowanym turystom (mieszkańcom miasta Kraków i okolic) w części sąsiadującej z planowaną obwodnicą miasta- bliskość tranzytu;
- Wprowadzenie elementów małej architektury- symbolu identyfikującego teren Zakrzówek.
Najważniejszym punktem koncepcji jest stworzenie czytelnego układu funkcjonalnego i kompozycyjnego z widocznym podziałem funkcji i ich gradacją.
Najatrakcyjniejszą i jednocześnie najmniej wykorzystaną częścią terenu opracowania jest zbiornik wodny. Przy jego przeciwległych ścianach wprowadzono dwie bryły będące w kontrze wobec siebie- jedna wcina się w teren, druga z niego wyrasta. Są to jedyne budynki w obrębie zakresu opracowania. Bryły ustawione są na prostopadłych do siebie osiach, których punkt przecięcia jest miejscem wyznaczenia punktu widokowego.
Na zakończeniu osi widokowej przy zachodniej ścianie „małego zbiornika” zlokalizowano szerokie, wygodne zejście do wody przy ścianie którego lokalizowane są funkcje niezbędne do funkcjonowania kąpieliska . Na zakończeniu osi widokowej przy wschodniej ścianie „dużego zbiornika” (w sąsiedztwie Centrum Nurkowego) umieszczono ogólnodostępny taras z wejściem do budynku skupiającego funkcje ogólnodostępne jak i zaplecze Centrum Nurkowego. Zejście do „małego zbiornika wodnego” regularnymi schodami w ścianie skalnej. Stworzenie strzeżonego kąpieliska i centrum sportów wodnych w obrębie „małego zbiornika wodnego”. Wykorzystanie półki skalnej jak elementu komunikacji/leżakowania i wprowadzenie pływających platform.
Budynek wielofunkcyjny „położony” na półce skalnej (dotychczasowa lokalizacja pawilonu przy Centrum KRAKEN), dach budynku pełniący funkcję tarasu widokowego na „duży zbiornik”- dotychczas niedostępny. Gradacja funkcji i dostępności budynku od zamkniętego parteru przeznaczonego dla ośrodka KRAKEN po ogólnodostępny taras na dachu. Na potrzeby korzystania z placu w obrębie Centrum Nurkowego podest drewniany z możliwością łatwego zadaszenia, poprzez rozwieszenie struktur namiotowych w wyznaczonych miejscach.
Skałki Twardowskiego, punkty widokowe na skarpach. Wprowadzenie balustrady umożliwiającej migrację zwierząt, swobodne przerastanie roślin (wsparcie dla roślin pnących), jednocześnie uniemożliwiającej jej przekroczenie przez człowieka. Maksymalna ochrona ścian skalnych. W miejscach wąskich przejść przy masywie skalnym wprowadzenie odsuniętych wąskich kładek, wskazujących miejsce bezpieczniejszego poruszania się.
Wyznaczenie ścieżki umożliwiającej okrążenie terenu wykorzystując część ul. Wyłom i ul. Salezjańskiej umożliwiając uprawianie sportu na całym terenie. Nadanie jej statusu ścieżki wiodącej poprzez ujednolicenie jej materiałowo, wyraźnym wykończeniem, wyznaczeniem stałej szerokości i równomiernym oświetleniem. Ścieżka ta stanowić ma szkielet komunikacyjny projektowanego terenu. Prowadzenie ścieżki w zależności od topografii terenu wynosi się nieznacznie ponad teren lub w niego wchodzi tworząc siedziska. Elementem wykończenia ścieżki stanowi bednarka z cortenu. W miejscach ciekawych przyrodniczo element informacyjny pojawia się jako wycięty piktogram w bednarce- np. wizerunek żaby, łatwy do rozpoznania. W ścieżce w kilku miejscach na posadzce wyraźny rysunek charakterystycznych śladów występujących w pobliżu zwierząt.
Ścieżki pieszo-rowerowe wyznaczone jako żwirowe o łagodnych spadkach.
Ścieżki o dużym spadku wytyczone poprzez wydeptanie. Wyznaczenie ciągów pieszych ciekawszych krajobrazowo i poprawienie ich dostępności poprzez dodanie w trudniejszych punktach bloków stanowiących schody terenowe. Ścieżka dydaktyczna w obrębie łąki z występowaniem motyla modraszka i gatunków kwiatów jako wąski podest drewniany wznoszący się i opadający, poszerzający się w miejscach stanowisk obserwacji występujących tam gatunków roślin i zwierząt. W miejscach stanowisk ograniczenie podestu bednarką z piktogramem wizerunku roślin i zwierząt.
Wprowadzenie parkingów w sąsiedztwie kąpieliska. Wykorzystanie terenu zdegradowanego przy ul. Pychowickiej oraz terenu sąsiadującego z urządzonym kąpieliskiem, gdzie spodziewany jest największy ruch.
Wprowadzenie przestrzennego elementu będącego rozwinięciem logo identyfikującego teren Zakrzówka. Element przestrzenny pojawiający się przy najważniejszym punkcie widokowym jako domknięcie osi widokowej oraz rama dla widoku na kamieniołom.